Przechadzając się portugalskimi uliczkami można odnieść
wrażenie, że jest się w krainie ceramicznych płytek. Jednak nie są to zwykłe
kafelki, a azulejos, czyli ozdobne, ręcznie malowane małe arcydzieła, które
tworzą spójną i niezwykłą całość. Zachwyt szklistymi mozaikami sprawił, że
coraz chętniej sięgamy po południowoeuropejski styl aranżacyjny, który choć w
teorii jest dość prosty, w istocie jest nieoczywistym wyrazem wrażliwości na
piękno.
Azulejos
– dziedzictwo Maurów
Przyglądając się portugalskim kaflom, które szerzej są znane
jako azulejos (czyt. azuleżus), trudno nie zauważyć, że ich wzory do złudzenia
przypominają marokańską ceramikę. Nic w tym porównaniu dziwnego, ponieważ
sztuka tworzenia mozaik z ręcznie malowanych i pokrytych szkliwem płytek przywędrowała
do Portugalii wraz z podbojami Maurów, czyli ówczesnych mieszkańców Algierii i
Maroka.
Płytki azulejos szybko stały się znakiem rozpoznawczym
Portugalii, gdzie umieszczane były niemal wszędzie, dlatego podczas wycieczki
do Lizbony, możemy je podziwiać na każdym kroku. Z powodu braku centralnego
ogrzewania w prywatnych domach i blokach mieszkalnych, chętnie kafelkowano nimi
zewnętrzne ściany budynków (pełniły one rolę izolacji), zaś z uwagi na ich
szlachetne wzornictwo, służyły również jako dekoracja kościołów, klasztorów i
pałaców. Obrazy, jakie tworzono z płytek azulejos, niejednokrotnie
przedstawiały sceny sakralne, historyczne i mitologiczne, czego przykładem może
być panorama stolicy Portugalii z 1738 roku w muzeum kafelków w Lizbonie.
Warto również wspomnieć o nazwie, która dla wielu z nas może
brzmieć nieco orientalnie. Istnieją dwie główne teorie dotyczące pochodzenia
określenia „azulejo”. Pierwsza zakłada, że jest to słowo, które należy
odczytywać w kontekście historycznym, a więc jako „azzelij”, czyli – w
tłumaczeniu z języka arabskiego – „gładki kamień”. Według drugiego przekonania,
jest to po prostu „azul”, a więc (z języka portugalskiego i hiszpańskiego)
kolor „niebieski”. Przyglądając się bliżej południowoeuropejskim płytkom nie
sposób odmówić racji żadnej z tych dwóch teorii, ponieważ azulejo, w wyniku
pokrycia szkliwem, są bardzo gładkie, zaś tradycja ich tworzenia opiera się na
stosowaniu barwy błękitnej.
Wysoka
jakość i odporne na wilgoć szkliwo
Portugalskie płytki oprócz oczywistych walorów wizualnych są
również niezwykle praktycznym dodatkiem do wszelkiego rodzaju wnętrz. Wysoka
jakość tworzenia oraz zastosowanie szkliwa sprawia, że pomimo ich cienkiej
budowy, są bardzo wytrzymałe na niesprzyjające warunki (wilgoć, skrajne temperatury
oraz uszkodzenia mechaniczne), dlatego z powodzeniem mogą być stosowane w
pomieszczeniach „mokrych”, czyli w łazience i w kuchni. Ponadto, kafle
wyróżniają się wysoką żywotnością, dlatego są inwestycją na lata.
Zastosowana powłoka chroni również płytki przed blaknięciem i wycieraniem,
dlatego bez przeszkód nadają się do wyłożenia nawet często uczęszczanej
podłogi. Co więcej, nieprzepuszczalne i idealnie gładkie szkliwo sprawia, że
powierzchnia kafli azulejo jest łatwa w utrzymaniu czystości.
Portugalski akcent w
aranżacji wnętrz
Wnętrza zachowane w stylu portugalskim urzekają swoim
lekkim, nadmorskim klimatem. Z jednej strony są urządzane bardzo zachowawczo,
stąd wrażenie czystości i porządku, zaś z drugiej – daleko im do surowości
minimalizmu. Istotne są również akcenty, które nadają całości charakteru oraz
przytulności.
Chcąc wykorzystać portugalskie kafelki warto pamiętać o
zachowaniu umiaru. Bogate wzornictwo w nadmiarze może przytłaczać, dlatego
decydując się na ich obecność, warto dokładnie przemyśleć całą koncepcję
aranżacyjną. Płytki mogą być kontrapunktem na wybranym kawałku ściany lub
stworzyć pełną mozaikę podłogową, która będzie głównym motywem aranżacji i to właśnie do niej dostosujemy
pozostałe barwy ścian i wyposażenia. Zasada zestawiania wzorzystych kafelków
jest prosta: im większą powierzchnię nimi udekorujemy, tym więcej należy
zastosować stonowanych dodatków.
Ilość wykorzystanych płytek azulejos jest również zależna od
wielkości pomieszczenia, w jakim chcemy je zastosować. Wzory, choć są niezwykle
piękne, częściej pasują do dużych przestrzeni. W małych mieszkaniach, gdzie
zwykle zależy nam na optycznym powiększeniu np. salonu lub łazienki, za duża
ilość oryginalnie zdobionych kafelków może wywołać efekt przytłoczenia. Jednak
brak odpowiedniego metrażu nie dyskwalifikuje zastosowania portugalskich płytek.
Można nimi udekorować wybrany fragment ściany, np. w postaci poziomego pasa nad
umywalką.
Wyczucie harmonijności oraz balansu pozwoli nam stworzyć
ciekawą aranżację, dlatego decydując się na barwne płytki, należy zestawić je z
gładkimi materiałami o stonowanej kolorystyce, np. lekkimi i zwiewnymi
zasłonami, prostymi meblami oraz delikatnymi dodatkami, np. rzeźbami wykonanymi
z drewna lub kamienia naturalnego. Aby aranżacja była spójna, można również
zdecydować się na serwis obiadowy, który nawiąże ornamentami do portugalskiego
lub marokańskiego stylu (np. wzorzyste talerze lub tadżiny, czyli gliniane
naczynia do gotowania na parze).
Kolory, dekoracje i meble,
czyli portugalska aranżacja w 3 krokach
Chcąc stworzyć portugalski zakątek w swoim domu warto pamiętać
o odpowiednim bilansie kolorystycznym i aranżacyjnym. Wzory są trudnym tematem
nawet dla najbardziej doświadczonych architektów wnętrz, dlatego należy
zachować ostrożność i umiar.
Kolorystyka
Portugalia kojarzy się przede wszystkim z bielą i błękitem, choć mile widziane są
również barwy ciepłe lub akwarelowe (sprawiające wrażenie rozcieńczonych), tj.:
piaskowe odcienie beżowego, łagodne szarości lub delikatne róże;
Elementy
użytkowe
Drewniane proste krzesła lub taborety idealnie wpasują się w
nowoczesny styl portugalski, choć w przypadku chęci nawiązania do tradycyjnej
aranżacji możemy również zastosować cięższe i bardziej finezyjne umeblowanie,
np. zabytkowa komoda, duży fotel lub masywny stół. Przeglądając portugalskie
katalogi wnętrz nie sposób nie zauważyć, jak ogromne znaczenie mają lampy i
finezyjne abażury, które przypominają małe dzieła sztuki;
Dekoracje
Bez względu na to, czy zależy nam na nowoczesnym lub
tradycyjnym stylu portugalskim, dodatki pełnią niezwykle istotną rolę. Masywna
rama lustra, kolorowe obrazy lub rzeźby są nie tylko dekoracją, ale przede
wszystkim mogą zdefiniować całe wnętrze i nadać mu ostatecznego szlifu. Warto
również pamiętać o kwiatach ciętych w wazonie z przezroczystego szkła.
Goździki, frezje i peonie nie tylko pięknie pachną, ale również nadają wrażenia
świeżości i wiosennej radości.
Dom portugalski to dom artysty. Znajdziemy tam nie tylko
słynne płytki azulejos, ale również dużą ilość dzieł sztuki, np. przykuwające
uwagę fantazyjne lampy sufitowe, obrazy i rzeźby. Nie są to więc wnętrza nudne,
ale jednocześnie nie sprawiają wrażenia zagraconych i ciasnych. Pomimo dużej
ilości wzorów, króluje tam umiar i nadmorska świeżość.
Autorką wpisu gościnnego jest Ola Skalska - miłośniczka Portugalii i
redaktorka bloga Fixly
